گیاه‌مردم‌نگاری کمی گیاهان چوبی دارویی در منطقه هرابلوط شهرستان نورآباد ممسنی، استان فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

گیاه‌مردم‌نگاری کمی گیاهان دارویی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های دانش‌های سنتی است که به کشف و تحلیل کمی روابط انسان با گیاهان دارویی می‌پردازد. از آنجایی که جنگل‌های زاگرس مهد جوامع محلی متنوعی هستند که ارتباط دیرینه‌ای با جنگل دارند، در این پژوهش، ارتباط سنتی جوامع محلی سامان عرفی هرابلوط شهرستان‌ نورآباد ممسنی استان فارس با گونه‌های چوبی (درختی، درختچه‌ای و بوته‌ای) جنگلی مطالعه شد. برای این منظور، روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، استفاده از مطلعان کلیدی و انتخاب هدفمند با ترکیبی از روش‌های مصاحبه، مشاهده مستقیم و مشاهده مشارکتی به‌کار برده شد. داده‌ها پس از طبقه‌بندی با استفاده از شاخص‌های کمی اهمیت نسبی (RI) و اهمیت فرهنگی (CI) تحلیل شدند. براساس نتایج، 12 گونه چوبی (هفت گونه درختی، سه گونه درختچه‌ای و دو گونه بوته‌ای) در منطقه شناسایی شد. درکل، مقادیر شاخص‌های فوق برای گونه‌های درختی بیشتر از سایر فرم‌های رویشی بود. بیشترین اندازه شاخص اهمیت نسبی (1) و اهمیت فرهنگی (92/5) متعلق به بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) و کمترین آنها به‌ترتیب با مقادیر 31/0 و 48/0 متعلق به کلپوره (Teucrium polium L.) بود. نتایج این پژوهش علاوه‌بر تأیید غنای دانش بومی مرتبط با گیاهان دارویی چوبی در منطقه مورد مطالعه، بر سودمندی شاخص‌های کمی در مطالعات گیاه‌مردم‌نگاری تأکید داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quantitative ethnobotany of medicinal woody plants in Harabalout area, Nourabad Mamasani city, Fars Province

نویسندگان [English]

  • Mehdi Pourhashemi
  • Parisa Panahi
Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO)
چکیده [English]

Quantitative ethnobotany of medicinal plants is one of the most important branches of traditional knowledge that deals with the quantitative discovery and analysis of human relationships with medicinal plants. Since the forests of Zagros are the cradle of various local communities that have a long-standing relationship with the forest, in this study, the traditional relationship between the local communities of the common-law forest area of Harabalout in Nourabad Mamasani city, Fars province with woody species (trees, shrubs and bushe) was studied. The data of this study were collected by snowball sampling method, using key informants and purposively selective. An attempt was made to use a combination of interview methods, direct observation and participatory observation. Data were analyzed using quantitative indicators of Relative Importance Index (RI) and Cultural Importance Index (CI). According to the results, 12 medicinal woody species were identified in the region including 7 trees, 3 shrubs and 2 bushes. In general, the values of the indices were higher for tree species than other forms. The highest index of RI (1) and CI (5.92) were calculated for Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) and the lowest of them with values of 0.31 and 0.48 belonged to Teucrium polium L., respectively. The results of this study, in addition to confirming the richness of traditional knowledge related to woody medicinal plants in the study area, emphasized the usefulness of quantitative indicators in ethnobotany studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural importance index
  • relative importance index
  • traditional knowledge
  • Zagros forests