بررسی اثر ارتفاع از سطح دریا بر میزان مواد ‌مؤثره گیاه کلپوره(Teucrium polium L)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد شیروان، ایران

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، مشهد، ایران

3 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

4 گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیروان، ایران

10.22092/mpt.2025.369464.1191

چکیده

به‌منظور بررسی اثر ارتفاع از سطح دریا بر مقدار برخی مواد ‌مؤثره گیاه کلپوره یا مریم‌نخودی (Teucium polium) آزمایشی به‌صورت طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1401 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کوه‌های جنوب مشهد (ارتفاع 1237‌ متر)، کوه‌سرخ کاشمر (1771 ‌متر) و جنوب طرقبه با ارتفاع از سطح دریا (1280‌متر) بود. برای تعیین محتوای اسانس­گیاهان در این سه ناحیه از دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنجی جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج آنالیز ترکیبات اصلی گیاه کلپوره نمونه مشهد شامل: متیل چاویکول (3/12%)، هینزول استات (6/6%)، بتا– اودسمول‌‌ (2/5%)، فیتول (3/4%)، ژرماکرین دی (4/3%)، سیس– وربنول (2/3%)‌‌، ترپینولن (8/2%)، بتا – کاریوفیلن (7/2%) و ای– بتا فارنسن (6/2%) و در نمونه کوه سرخ کاشمر: بتا – کاریوفیلن (12%)، ژرماکرین دی (1/8%)، اسپاتولنول (4/6%) و اکسید کاریوفیلن (3/7%) و در نمونه طرقبه: بتا- کاریوفیلن (8/19%) ، ای– بتا فارنسن‌ (9/7%) ، متیل چاویکول (5/7%) و ژرماکرین دی‌‌ (8/2%) بود. نتایج نشان داد بیشترین مقدار فنل کل (mg/g 107) در ناحیه کوه‌سرخ و کمترین مقدار (mg/g 101) آن در ناحیه طرقبه به دست آمد. مقدار سزکوئیدترپن و مونوترپن‌های اکسیژنه در منطقه کوه‌سرخ کاشمر به ترتیب 32 و 3/17 درصد بود که نسبت به دو منطقه دیگر بیشتر بود. درصد کل ترکیبات عمده اسانس در هر سه منطقه در یک دامنه 8/95 تا 9/97 درصد قرار داشت. این یافته‌ها نشان می‌دهند که ارتفاعات بالاتر می‌توانند کیفیت دارویی کلپوره را از طریق افزایش ترکیبات زیست‌فعال بهبود بخشند و اطلاعات ارزشمندی برای بهینه‌سازی استراتژی‌های کشت این گیاه ارائه ‌دهند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the effect of altitude above sea level on the amount of active ingredients in the plant Teucrium polium L.

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Gholami 1
  • Maryam Tatari 2
  • Seyyed Fazel Fazeli Kakhki 3
  • Ahmad Asgharzadeh 4
1 Shirvan Azad University, Iran
2 Islamic Azad University, Shirvan Branch, Mashhad, Iran
3 Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Mashhad, Iran
4 Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Shirvan Branch, Iran
چکیده [English]

This study investigated the effect of altitude above sea level on the amount of some active compounds in Teucrium polium. A completely randomized design with three replications was conducted in 2023. Experimental sites included mountains south of Mashhad (altitude 1237 m), Kashmar Red Mountains (1771 m), and south of Torqaba (1280 m) above sea level. Essential oil content was analyzed using gas chromatography (GC) and gas chromatography-mass spectrometry (GC/MS). Essential oil content was analyzed using gas chromatography (GC) and gas chromatography-mass spectrometry (GC/MS). Major compounds identified in the Mashhad sample were methyl chavicol (12.3%), hinsol acetate (6.6%), beta-odsmol (5.2%), phytol (4.3%), germacrene D (3.4%), cis-verbenol (3.2%), terpinol (2.8%), beta-caryophyllene (2.7%), and e-beta-farnesene (2.6%). In the Kooh Sorkh sample from Kashmar, beta-caryophyllene (12%), germacrene D (8.1%), spathulenol (6.4%), and caryophyllene oxide (7.3%) were dominant. The Torqaba sample contained beta-caryophyllene (19.8%), e-beta-farnesene (7.9%), methyl chavicol (7.5%), and germacrene D (2.8%). The highest total phenol content (107 mg/g) was observed in the Kooh-Sorkh region, while the lowest (101 mg/g) was recorded in Torqaba.  Sesquiterpenes and oxygenated monoterpenes were most abundant in the Kooh-Sorkh region, at 32% and 17.3%, respectively, exceeding levels found in the other locations. The total major essential oil compounds ranged from 95.8% to 97.9% across the sites. These results suggest that higher altitudes may enhance the medicinal quality of T. Polium by increasing bioactive compound concentrations, providing valuable insights for optimizing cultivation strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential oil percentage
  • Monoterpene
  • Sesquiterpene
  • Teucrium polium
  • Total phenol

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار