بررسی پاسخ دستگاه فتوسنتزی توده‌های شنبلیله ((Trigonella foenum-graceum L. به تنش یخ‌زدگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات و اموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

2 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

10.22092/mpt.2022.360683.1115

چکیده

وضعیت دستگاه فتوسنتزی به‌عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی میزان تحمل گیاهان در مقابله با تنش‌های محیطی محسوب می‌شود. در همین راستا اثر سه دما (9-، 12- و 15- درجه سانتی‏گراد) روی تحمل به یخ‌زدگی 10 توده بومی شنبلیله (آذری، اردستان، رودسر1، رودسر2، شیراز، شیروان، نیشابور، مشهد، همدان و هندی) در چهار دوره بازیابی (12، 24، 48 و 72 ساعت) به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بررسی شد. کاهش دما از 9- به 12- و 15- درجه سانتی‌گراد در توده‌های شنبلیله سبب کاهش بیشینه‌ کارایی پتانسیل فتوسیستم II (F'v/F'm) شد. کمترین میزان این شاخص در اکثر توده‌ها در دماهای 12- و 15- درجه سانتی‌گراد به ترتیب 72 و 48 ساعت بعد از اعمال تنش مشاهده شد. در دمای 15- درجه سانتی‌گراد روند کاهشی و غیرقابل برگشت در مقدار این شاخص مشاهده شد که با توجه به از بین رفتن توده‌ها در این دما قابل توجیه می‌باشد. تنها توده‌های رودسر2، شیروان، مشهد و نیشابور از بقای بالای 50 درصد در دمای 12- درجه سانتی‌گراد و نوسانات کمتر این شاخص در مواجه با تنش دمایی 9- و 12- درجه سانتی‌گراد برخوردار بودند که این امر نشان دهنده حساسیت کمتر آن‌ها به تنش یخ‌زدگی و توانایی بازیابی مناسب عوامل فلورسانس کلروفیل می‌باشد. همبستگی مثبت و معنادار بین بیشینه‌ کارایی پتانسیل فتوسیستم II با درصد بقاء (**81/0=r2) و صفات مربوط به رشد مجدد مانند سطح برگ (**76/0=r2) و وزن خشک (**73/0=r2) مشاهده شد که نشان دهنده مناسب بودن این توده‌ها جهت انجام مطالعات تکمیلی جهت کشت پاییزه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The chlorophyll fluorescence parameters response of Fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.) landraces to freezing stress

نویسندگان [English]

  • seyedeh mahbubeh Mirmiran 1
  • Reza Yari 2
1 Khorasan- razavi Agricultural and Natural Resources Research Center
2 Assistant Professor, Khorasan-e-razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad, Iran,
چکیده [English]

The state of the photosynthetic apparatus is considered as one of the indicators for evaluating the tolerance of plants to environmental stress, including freezing stress. Therefore, the effects of three temperatures (-9, -12 and -15°C) on the cold tolerance of 10 landraces (Azari, Ardestan, Rudsar1, Rudsar2, Shiraz, Shirvan, Mashhad, Neyshabur, Hamedan, Hendi) in four periods (12, 24, 48, and 72 hours) were evaluated in controlled condition using a factorial arrangement in a completely randomized design with three replications. The maximum efficiency of photosystem II (F′v/F′m) was affected by temperature decline from -9 to 12- and -15°C in fenugreek landraces. The greatest decrease of this parameter was observed in most of the landraces at temperatures of -12 and -15°C , respectively, 72 and 48 hours after freezing stress. At temperatures below -15°C the index had a decreasing and irreversible trend, which can be justified due to the dead of landraces at this temperature. Only Rudsar2, Shirvan, Mashhad and Neyshabur landraces had the survival rate of more than 50% at -12°C and the fluctuations of this index were less when faced with temperature stress of -9 and -12 °C, which indicates their less sensitivity to freezing stress and the ability to suitable recovery at this temperature. A significant positive correlation between the maximum efficiency of the potential of photosystem II and the percentage of survival (r2= 0.81**), recovery traits consist of leaf area (r2=0.76**) and dry weight (r2=0.73**) was observed, which indicates the suitability of these landraces for further studies for autumn.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recovery
  • Selectivity
  • Survival percentage
  • Photosystem II